Organisme:

Vogels zijn de primaire gastheer voor Chlamydia psittaci en is familie van de  C. abortus (schapen en geiten), C. felis (katten) en de C. caviae (cavia’s).

De ontwikkelingscyclus bevat twee stadia: het metabool actieve stadium, bestaande uit het reticulaire lichaampje (reticulate body, RB), en het inactieve infectieuze stadium, bestaande uit het elementaire deeltje (elementary body, EB), dat in staat is buiten de gastheer te overleven.

Vrijwel alle vogels kunnen geïnfecteerd worden met C. psittaci. Papegaai-achtigen, duiven, pluimvee en wilde vogels worden vooral als bron genoemd voor humane infecties. Uitscheiding van C. psittaci vindt plaats via feces, oogvocht en neusslijm. De infectie bij vogels verloopt vaak asymptomatisch; uitscheiding van de bacterie is vaak intermitterend. Besmet materiaal (ingedroogd feces) kan minstens 8 maanden infectieus blijven.
Psittacose komt wereldwijd voor. In Nederland worden jaarlijks circa 30 tot 40 gevallen gemeld. Vogels thuis zijn de belangrijkste vermoedelijke bron van infectie bij patiënten gemeld in Nederland. Tenslotte psittacose is een meldingsplichtige ziekte groep C. Zie verder de LCI richtlijn en CDC.

Transmissie:

Besmetting vindt plaats via contact met (opgedroogde) excreta van geïnfecteerde vogels. EB’s die zich bevinden in (gedroogde) excreta (oogvocht, snot of uitwerpselen) van vogels kunnen via inhalatie een infectie tot stand brengen.

Incubatietijd:

De incubatieperiode duurt 1 tot 4 weken.

Medisch beeld:

Psittacose is een systemische infectie met een zeer variabele presentatie. De infectie kan symptoomloos verlopen, maar kan zich ook uiten als griepachtig ziektebeeld met koorts, hevige hoofdpijn, spierpijn, hoesten, rillerigheid en zweten, of als ernstigere vorm zich presenteren als pneumonie of als een septisch ziektebeeld met multi-orgaanfalen waarvoor opname in het ziekenhuis noodzakelijk is. Pneumonie is de meest bekende vorm van de ziekte. Deze pneumonie kan zich op een röntgenfoto presenteren als een interstitieel beeld, maar ook als lobaire pneumonie.

Diagnostiek:

Kweek, PCR of serologie.

Iedereen die met vogels of vogelmaterialen (ingedroogde ontlasting) werkt loopt risico besmet te worden.

Indien er sprake is van een infectie na een onbeschermde blootstelling in het kader van de werkzaamheden is er sprake van een beroepsziekte. 

Preventie

• Organisatorische & technische maatregelen

• Voorkómen van contact tussen geïnfecteerde vogels en mensen;
• Gebruik adequate persoonlijke beschermingsmiddelen;
• Preventief behandelen van de dieren zodat ze C. psittaci-vrij worden;
• Dieren preventief laten testen op dragerschap;
• Laagdrempelig laten testen van zieke dieren en eventueel behandelen;
• Goede ventilatie van ruimtes weer vogels worden gehouden;
• Werken volgens een adequaat hygiëne protocol en gecontamineerde oppervlakten adequaat desinfecteren.

Laboratorium
Alle onderdelen van het bacteriologisch onderzoek dienen te worden uitgevoerd in een biologisch veiligheidskabinet klasse. Bij alle werkzaamheden worden handschoenen gedragen. C.  psittacibehoren tot de biologische agentia met risicoclassificatie 3. Dit betekent dat er in een laboratorium setting onder BSL 3 niveau gewerkt moet worden.

• Bestrijding bij de bron

Contact vermijden met vogels en materialen van vogels.

• Persoonlijke beschermingsmiddelen

Indien er met C. psittaci  wordt gewerkt, bijvoorbeeld in een laboratorium, dan dient er gebruik te worden gemaakt van persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals  neus-mond bescherming (minimaal FFP2), oogbescherming, handschoenen en eventueel een schort.

• Therapie & vaccinatie

De behandeling bestaat uit doxycycline 100 mg eenmaal daags voor 10-14 dagen met eenmalig een oplaaddosis van 200 mg op de eerste dag. Er is geen vaccin beschikbaar.

• Risicogroepen (medische kwetsbaren)

Er is ernstig beloop van infecties met C. psittaci beschreven tijdens de zwangerschap en bij immunocompetente volwassenen.

Echter, op basis van de literatuur is er onvoldoende bewijs om met klem te concluderen dat C. psittaci-infecties tijdens de zwangerschap een ernstiger beloop kennen.

• Arbobeleid

Indien er gericht met de C. psittaci wordt gewerkt, bijvoorbeeld in een laboratorium situatie (minimaal BSL 3 niveau), zie de safety data sheet.

• Risico voor derden

Mens-op-mens besmetting is zeer zeldzaam.