Organisme:

Het hepatitis B Virus (HBV) is een DNA-virus behorend tot de familie van hepadna-viridae waarvan HBV het enige virus is dat bij de mens voorkomt. Zie LCI richtlijn hepatitis B

Transmissie:

Hepatitis B besmetting vindt plaats door bloedcontact (met bloed verontreinigde lichaamsvloeistoffen op niet intacte huid), prik-, bijt-, snij- of spatincidenten. Hepatitis B is ook seksueel overdraagbaar.

Incubatietijd:

4 weken tot 6 maanden (over het algemeen 2 tot 3 maanden)

Medisch beeld:

Hepatitis B veroorzaakt een leverontsteking. Een Hepatitis B infectie kan wisselend verlopen, ongeveer 60% van de besmette volwassenen heeft nauwelijks klachten. Ongeveer 40% maakt een aspecifieke ziektedoor met griepachtige verschijnselen. Ook kunnen geelzucht of jeuk ontstaan. 90% geneest, de overige 10% wordt drager van het hepatitis B virus en ontwikkelt soms een chronische leverontsteking. Zie voor meer informatie de LCI richtlijn.

Diagnostiek:

Laboratorium onderzoek, zie de LCI richtlijn Hepatitis B.

Bestrijding bij de bron

Hepatitis B is uitsluitend van mens-op-mens overdraagbaar. Dit betekent dat vooral werknemers in de zorg een verhoogd risico lopen en werknemers die te maken kunnen krijgen met agressie. Vaak betreft dit de zogenaamde “geüniformeerde” functies, zoals politie, brandweer en defensiepersoneel.

Maar ook lopen andere beroepen risico zoals hoveniers, schoonmaakpersoneel en vuilnismannen, die in aanraking kunnen komen met rondzwervende scherpe materialen (naalden).

Vooral werknemers in opleiding/studenten of stagiaires verdienen hierbij ook aandacht; met name deze groep kan, door onbekendheid met protocollen, risico op besmetting lopen. Behalve in een laboratoriumsetting is een bronbenadering niet aan de orde.

Organisatorische & technische maatregelen

Goede voorlichting werkgevers en werknemers, vooral ten aanzien van voorkomen prik, bijt en krab incidenten. Dit vooral in branches en afdelingen waar er met risicogroepen of materialen wordt gewerkt, zoals:

1. Gezondheidswerkers: ambulancemedewerkers, laboratoriumwerkers, medewerkers spoedeisende hulp, verloskundigen, chirurgen, tandartsen, pathologen, ondersteunend medisch personeel, thuiszorg etc.;
2. Niet medische, dienstverlenende beroepen zoals: technisch personeel in ziekenhuizen, medewerkers asielzoekerscentra, werknemers (semi) overheid zoals penitentiaire-  en forensische medewerkers, medewerkers sociale dienst, schoonmakers, uitvaartbranche medewerkers, daklozen- en drugsverslaafdenhulp, etc.;
3. Operationele functies: defensie, brandweer, politie etc.;
4. Proefdierwerkers en laboratoria waar met HBV gewerkt wordt;
5. Prostituees vanwege hun wisselende seksuele contacten;

Vertaald naar beleid betekent dit:

1. Instructies (bv ten aanzien van veilig werken en gebruik persoonlijke bescherming) en voorlichting (bv over het belang van vaccinatie en het melden van incidenten). In de risicoberoepen is het belangrijk dat werknemers heldere instructies krijgen hoe er veilig gewerkt kan worden;
2. Aanbieden van preventieve vaccinatie
3. Werken volgens een protocol en toezicht hierop,
4. Registratie van (bijna) prik-, bijt-, snij- en spatincidenten en een periodieke analyse van incidenten cq risicovolle functies;
5. Implementatie van het Landelijk richtlijn Landelijk richtlijn prikaccidenten en een 24 uurs achterwachtsysteem met specifieke expertise waar werknemers terecht kunnen ingeval van een incident en waar ook aandacht is voor nazorg;
6. Voor instellingen, waar er sprake kan zijn van agressie en geweld, moet er naast een goede incidentafhandeling, ook aandacht worden besteed en nazorg worden verleend aan hoe om te gaan met agressie.

Technische maatregelen

Veilige priksystemen waarbij de gebruikte naald (automatisch) wordt afgeschermd. Naaldbekers waarbij de naald eenvoudig en veilig door een gleuf in het deksel van de spuit verwijderd c.q. weggegooid. Andersoortige systemen waarbij op een eenvoudige en veilige manier, naalden en (scalp)mesjes kunnen worden verwijderd en op een veilige manier opgeslagen en afgevoerd kunnen worden. Goede instructie en nooit recappen (Naald nooit terug in hoesje doen). Zie de website www.dokterhoe.nl en zie arbeidsomstandighedenbesluit, artikel 4.97.

Melden beroepsziekten

Zie de NCvB registratierichtlijn hepatitis B

• Werkgerelateerde diagnostiek

Uit de literatuur blijkt dan vooral medewerkers werkzaam  in de gezondheidszorg en “geüniformeerde” functies een verhoogd risico lopen.

• Persoonlijke beschermingsmiddelen

Spatbril, gelaatsbescherming, disposable handschoenen of veiligheidsschoeisel en stevige uniformen of schorten.

• Therapie & vaccinatie

Passieve en actieve vaccinatie. Voor meer informatie over de behandeling wordt verwezen naar de LCI richtlijn.

• Risicogroepen (medische kwetsbaren)

Een gelijktijdige infectie met  HBV en HDV ('delta' antigeen)

• Arbobeleid

 Aanstellingsonderzoek bij functies in de zorg:  risicovormers moeten kunnen aantonen, geen drager te zijn van het Hepatitis B virus. 
Voorlichting: Medewerkers dienen goede voorlichting te krijgen over Hepatitis B  besmettingen en het voorkomen van besmetting t.g.v. prik- snij- bijt- of spatincidenten..
Vaccinatie: wordt aangeboden aan alle risicolopers
3 injecties op tijdstippen 0-1-6 maanden, gevolgd door titer bepaling.

Bij een titer >10 U/L zijn risicolopers levenslang beschermd.
Is de titer <10 U/L dan volgt extra onderzoek naar dragerschap, als er geen dragerschap bestaat worden extra vaccinaties aangeboden.

Risicovormers met een titer >10 en<100 U/L wordt per 5 jaar opnieuw vaccinatie aangeboden.

Voor laboratoriums waarbij er gericht met HAB wordt gewerkt wordt verwezen naar het safety data sheetHBV.

Daarbij wordt ook gewezen naar het Gezondheidsraad advies, vaccinatie van werknemers. In dit advies, en aan de hand RI&E, kunnen werkgevers/bedrijfsartsen handvatten vinden die kunnen helpen bij het vaststellen van het vaccinatiebeleid binnen een bedrijf.

• Risico voor derden

Risicovormers worden gedefinieerd als: medewerkers, die anderen kunnen besmetten door te werken in lichaamsholten of de mond zonder zicht op hun handen. Hierbij kan gedacht worden aan bepaalde chirurgische specialisaties (KNO, thorax en MDL-chirurgie). Voor verder informatie zie de richtlijn preventie iatrogene transmissie HBV.